جدول ضرایب مالیاتی، جدولی است که در آن، ضرایب مالیاتی عملکرد مشاغل، تعیین شده و ممیزین مالیاتی، در روش محاسبه علی الراس مالیات، با استفاده از ضرایب مالیاتی جدول، مالیات مودیان را محاسبه می کنند. آخرین نمونه این جدول، در سال نود و هفت، از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، ابلاغ شده و لذا، در سال 1403 محاسبه مالیات عملکرد مودیان، از طریق روش خود اظهاری یا اظهارنامه مالیاتی برآوردی، انجام می گیرد.
محاسبه مالیات بر درآمد یا همان مالیات عملکرد، اصولا بر اساس اطلاعات اظهارنامه مالیاتی ارائه شده توسط مودی مالیاتی، انجام می گیرد. با این وجود، چنانچه این اظهارنامه، در مهلت مقرر، تسلیم سازمان امور مالیاتی نگردد، محاسبه مالیات، از طریق روش های دیگری انجام گرفته که یکی از این روش ها، روش محاسبه علی الراس و بر اساس جدول ضرایب مالیاتی عملکرد می باشد.
یکی از مفاهیمی که در رابطه با مالیات 1403، مطرح می گردد، بحث ضرایب مالیاتی عملکرد 1403 بوده که به موجب نمونه جدول ضرایب مالیاتی، مشخص می گردد. به طور کلی، مالیات در کشور ما، به دو شاخه اصلی مالیات های مستقیم و غیر مستقیم، تقسیم می شود. مالیات های مستقیم، همچون مالیات عملکرد و مالیات بر درآمد اجاره ملک، مالیات هایی بوده که به درآمد و دارایی افراد، تعلق گرفته و مالیات های غیر مستقیم، نظیر مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی است که از مصرف کننده کالا و خدمات و وارد کنندگان آن، اخذ می شود.
مهم ترین و جامع ترین قانونی که در کشور ما در رابطه با مالیات، به تصویب رسیده، قانون مالیات های مستقیم مصوب سال 1366 می باشد. این قانون، به توضیح انواع مالیات های مستقیم و تکالیف مودیان مالیاتی و وظایف مراجع مالیاتی، در رابطه با این مالیات ها پرداخته است.
یکی از مهم ترین تکالیف مودیان مالیاتی، مطابق قانون مذکور، تسلیم اظهارنامه مالیاتی، برای هر سال عملکرد، به اداره مالیاتی مربوطه می باشد. بر این اساس، مهلت ثبت اظهارنامه مالیاتی، برای اشخاص حقیقی، تا پایان خرداد ماه و برای اشخاص حقوقی، تا پایان تیر ماه هرسال بوده، البته مشروط بر اینکه سال مالیاتی آن ها از اول فرودین تا پایان اسفندماه باشد، وگرنه، این مهلت، برای اشخاص حقوقی، 4 ماه پس از پایان سال مالی مقرر در اساس نامه آن ها خواهد بود.
اصولا، این اظهارنامه مالیاتی و اطلاعات مندرج در آن، مبنای محاسبه مالیات قرار گرفته و ممیز مالیاتی، بر اساس اطلاعات مالی موجود در آن، مالیات سالانه مودیان مالیاتی را تعیین و مشخص می کند. اما در صورتی که اظهانامه مالیاتی، در مهلت مقرر، به ادره مالیات ارائه نشده یا اطلاعات موجود در اظهارنامه مالیاتی، خلاف واقع باشد، در این صورت، نحوه محاسبه مالیات تا پیش از اصلاحات سال 1398، دو روش کلی، برای محاسبه مالیات سالانه مودیان مالیاتی وجود داشت:
در روش خود اظهاری، مالیات مودیان، با توجه به اظهارنامه مالیاتی تقدیمی و اطلاعات مالی موجود آن، توسط ممیز مالیاتی، محاسبه و تعیین می گشت. البته، استفاده از این روش، منوط به ارائه اطلاعات صحیح مالی، توسط مودی بود.
در روش علی الراس، به دلایلی همچون، عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی، عدم ارائه دفاتر و مدارک حسابداری مودی یا ترازنامه و حساب سود و زیان وی، ممیز مالیاتی، میزان درآمد مودی را به طور تقریبی، مشخص نموده و سپس بر اساس این درآمد، مالیات وی را تعیین و اخذ می کرد.
برای تعین مالیات، به روش علی الراس، ممیز مالیاتی، باید از دو فاکتور استفاده می کرد: قراین مالیاتی و ضرایب مالیاتی. با این توضیح که وی ابتدا، باید قراین مالیاتی مربوط به درآمد مودی مالیاتی را مشخص کرده و سپس، با ضرب کردن ضرایب مالیاتی عملکرد در این قراین، درآمد مشمول مالیات مودی را تعیین می نمود.
قراین مالیاتی
منظور از قراین مالیاتی، عواملی بوده که در هر شغل، مشخص کننده درآمد تقریبی آن شغل می باشد. این عوامل، مطابق ماده 152 قانون مالیات های مستقیم سال شصت وشش، عبارتند از: میزان خرید و فروش سالانه، درآمد ناخالص (درآمد قبل از کسر کردن هزینه ها)، میزان تولید کارخانه ها و سایر عواملی که توسط کمیسیون تعیین ضرایب مالیاتی، مشخص می گشت.
ضرایب مالیاتی
منظور از ضرایب مالیاتی، اعدادی بوده که به صورت درصد، در کمیسیون خاصی، تصویب و تعیین شده و هر ساله، توسط سازمان امور مالیاتی کشور، ابلاغ و در سامانه عملیات الکترونیکی امور مالیاتی tax.gov.ir اعلام می گشت. برای روشن تر شدن نحوه محاسبه علی الراس مالیات، از طریق قراین و ضرایب مالیاتی عملکرد، به مثال زیر توجه نمایید:
مثال یک کارگاه تولیدی پوشاک، از ارائه اظهارنامه مالیاتی خودداری می کند. در این صورت، ممیز مالیاتی، برای محاسبه مالیات این کارگاه، با توجه به اطلاعات مربوط به فروش و خرید سالیانه کارگاه، یا همان قراین مالیاتی، حدود درآمد سالانه کارگاه را 100 میلیون تومان تعیین می کند. حال، اگر مطابق اعلام سازمان امو مالیاتی کشور، ضریب مالیاتی کارگاه تولیدی پوشاک، 45% تعیین شده باشد، از ضرب کردن این دو عدد در یکدیگر، عدد 45 میلیون تومان به دست آمده که درآمد مشول مالیات کارگاه می باشد.
از این لینک می توانید pdf جدول ضرایب مالیاتی را دانلود کنید.
جدول ضرایب مالیاتی، نمونه جدولی است که هر ساله از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، به ادارات مالیات، ابلاغ گشته؛ در این جدول، ضرایب مالیاتی عملکرد مشاغل مختلف، تعیین شده و ممیزین مالیاتی، در روش محاسبه علی الراس مالیات، با استفاده از ضرایب مالیاتی موجود در این جدول، مالیات مودیان را محاسبه و تعیین می کنند.
مطابق ماده 154 قانون مالیات های مستقیم سال 1366، جدول ضرایب مالیاتی عملکرد، در تهران، توسط کمیسیونی، تشکیل شده از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی، شورای مرکزی اصناف، نظام پزشکی و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، تعیین و تصویب می گردد.
این کمیسیون، هر ساله در وزارت امور اقتصادی و دارایی، تشکیل جلسه داده و با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی و معاملات انجام گرفته در گروه های مختلف شغلی، ضرایب مالیاتی مشاغل مختلف را تعیین و ضمن جدول ضرایب مالیاتی عملکرد، به وزارت امور اقتصادی و مالیاتی، ارسال می نماید تا در محاسبه مالیات عملکرد مودیان در تهران، به روش علی الراس، مورد استفاده قرار گیرد.
نحوه تعیین جدول ضرایب مالیاتی عملکرد، در شهرستان ها بدین صورت بوده که جدول ضرایب مالیاتی تصویب شده در کمیسیون فوق، به اداره امور اقتصادی و دارایی هر شهرستان، ارسال می گردد. سپس، کمیسیونی در این اداره تشکیل شده که مرکب از این اشخاص می باشد: رئیس اداره امور اقتصادی و دارایی شهرستان، رئیس بانک ملی، نماینده شورای مرکزی اصناف و نظام پزشکی و نماینده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن.
کمیسیون مزبور، جدول ضرایب مالیاتی عملکرد ارسال شده از سوی وزارت اقتصاد و دارایی را مورد بررسی قرار داده و با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی خاص آن شهرستان و با ذکر دلایل کافی، تغییرات لازم را در جدول، اعمال نموده و جدول جدید را برای وزارت اقتصاد و دارایی، ارسال می نماید. در صورت تایید این جدول، در وازارت اقتصاد و دارایی، جدول ضرایب مالیات جدید، به اداره امور اقتصاد و دارایی شهرستان مربوطه ارسال و در آن شهرستان ، اجرا می گردد.
اما از آنجا که محاسبه مالیات و پرداخت قبض مالیات، به روش علی الراس، بر اساس ضرایب مالیاتی موجود در نمونه جدول ضرایب مالیاتی عملکرد، انجام گرفته و این جدول، هر ساله توسط وزارت اقتصاد و داراری، ابلاغ و اعلام می گردد، ممکن است این سوال مطرح گردد که جدول ضرایب مالیاتی سال 1403 و ارقام موجود در آن، برای مشاغل مختلف، به چه صورت می باشد؟
جدول ضرایب مالیاتی سال 1403 گفتیم که آخرین جدول ضرایب مالیاتی منتشر شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، مربوط به ضرایب مالیاتی عملکرد سال 1397 بوده و از آن سال، تا کنون دیگر جدول ضرایب مالیاتی، از سوی این سازمان، منتشر و اعلام نشده است.
مطابق قسمت دوم ماده 97 قانون مالیات های مستقیم که در سال 98، اصلاح گردید، روش محاسبه مالیات توسط ممیزین مالیاتی، تغییر قابل توجهی داشته است. بر اساس ماده مزبور، در صورتی که مودی مالیاتی، از تسلیم اظهارنامه مالیاتی یا اسناد مروبطه در مهلت مقرر، خودداری کرده یا اطلاعات ارائه شده، مطابق واقع نباشد، سازمان امور مالیاتی کشور، بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از طریق طرح جامع مالیاتی، در رابطه با وضعیت درآمدی مودی، اقدام به تهیه اظهارنامه مالیاتی برآوردی و صدور برگ تشخیص مالیاتی می نماید.
در نتیجه، با اجرای طرح جامع مالیاتی، از طریق بانک اطلاعات مربوط به نظام جامع مالیاتی، اطلاعات درآمدی مودیان، از سراسر کشور و از طریق مراجعی همچون، بانک مرکزی، جمع آوری شده و در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار می گیرد. بنابراین، شیوه محاسبه مالیات علی الراس نیز از سیستم مالیاتی کشور ما حذف گردیده و لذا، جدول ضرایب مالیاتی عملکرد، دیگر در نظام مالیاتی کشور ما اعتبار نداشته و مساله ای متروک می باشد.
