مالیات حقوق به عنوان یکی از ابزارهای مالیاتی، به مالیاتی اطلاق می شود که بر اساس درآمد حاصل از حقوق و دستمزد افراد اعمال می گردد. این نوع مالیات معمولا توسط دولت جمع آوری می شود و به عنوان یک منبع مهم از درآمد عمومی برای تامین هزینه ها و اجرای برنامه های عمومی به کار می رود.
عامل مهم در محاسبه مالیات حقوق، میزان درآمد حاصل از حقوق و دستمزد افراد است. این درآمد ممکن است شامل حقوق ماهیانه، افتخارات، پاداش ها، مزایا و دستمزد اضافی باشد. نرخ مالیات حقوق ممکن است متغیر باشد و بسته به درآمد افراد و تصمیمات مالیاتی دولت، متفاوت باشد.
موارد معاف از بیمه و موارد معاف از مالیات حقوق 1403، مطابق اعلام سازمان تامین اجتماعی در سایت www.tamin.ir عبارتند از:
این موارد به هیچ وجه شامل مالیات نمی شوند؛ زیرا توسط سازمان تامین اجتماعی به عنوان معافیت مالیاتی حقوق اعلام شده اند. سایر هزینه های ثبت شده در فیش حقوقی کارمندان در لیست موارد مشمول بیمه تامین اجتماعی و حقوق قرار می گیرند.
موارد مشمول بیمه و مالیات، با یک فرمول کلی شناسایی می شوند. طبق این فرمول، مزایای غیرنقدی مشمول بیمه نیست اما کلیه مزایای نقدی غیر از مواردی که خود سازمان تامین اجتماعی اعلام کند، مشمول بیمه است. برخی فکر می کنند که مزایای نقدی مستمر فقط شامل پرداخت های فصلی (حداقل 4 بار در سال) می شود، کارشناسان سازمان تأمین اجتماعی می گویند هر پرداختی که بیش از یک بار در سال باشد، مستمر محسوب می شود.
مواردی که مشمول معافیت مالیاتی حقوق در سال 1403 می شوند عبارتند از:
در بین موارد مشمول، مواردی نیز وجود دارند که مشمول معافیت مالیات حقوق نمی شوند و ملزم به پرداخت مالیات هستند. این موارد عبارت اند از:
نحوه محاسبه معافیت مالیاتی حقوق ممکن است بر اساس چندین عامل متفاوت باشد، اما درک عناصر اصلی می تواند به توضیح آن کمک کند:
نرخ مالیات بر حقوق 1403 به صورت پلکانی محاسبه می شود و به شرح زیر است:
به طور کلی، برای محاسبه معافیت مالیاتی حقوق، باید درآمد مشمول مالیات محاسبه شود. درآمد مشمول مالیات برابر است با مجموع دستمزد با مزایای نقدی و غیر نقدی و سایر درآمدهایی که کارفرمایان به کارگر پرداخت می کنند.
پس از محاسبه درآمد مشمول مالیات، سقف معافیت مالیاتی حقوق از این مقدار کسر خواهد شد. مبلغ باقی مانده از محاسبه، درآمد مشمول مالیات حقوق را نشان می دهد. به طور مثال، اگر شخصی 15 میلیون تومان حقوق آن باشد، تا مبلغ 12 میلیون معاف از پرداخت مالیات است و مازاد بر این مبلغ طبق جدول مشمول مالیات خواهد بود.
محاسبه مالیات بر حقوق به صورت پلکانی انجام می شود. برای درک بهتر موضوع با یک مثال توضیح می دهیم.
فرض کنید ریز فیش حقوقی یک شخص در سال 1403 مطابق موارد زیر است:
ابتدا کلیه موارد بالا را با هم جمع زده تا مبلغ ناخالص حقوق به دست آید: 181,624,086 ریال
گام بعدی به دست آورده حقوق مشمول بیمه با استفاده از فرمول:
حقوق مشمول بیمه = حق اولاد – حق ماموریت – حقوق ناخالص
می باشد که در نهایت عدد 166,280,446 ریال به دست می آید.
7 درصد از عدد به دست آمده معادل بیمه سهم کارگر است که می شود 11,639,631 ریال.
در نهایت با استفاده از فرمول:
حقوق مشمول مالیات = حق ماموریت – حق بیمه سهم کارگر – حقوق ناخالص
می توانیم حقوق مشمول مالیات را که معادل 161,806,999 ریال است به دست آوریم.
سقف حقوق معاف از مالیات سال 1403 معادل 12 میلیون تومان است.
پس باید از حقوق مشمول مالیات این مقدار را کم کنیم. یعنی: 41,806,999 = 120,000,000 – 161,806,999
در نهایت با محاسبه 10 درصد از مبلغ 41,806,999 به 4,180,700 ریال می رسیم که همان مبلغ مالیات حقوق است.
جدول حقوق ماهیانه به شرح زیر است:
| پله | مبلغ حقوق از (ریال) | مبلغ حقوق تا | حقوق مشمول مالیات | نرخ مالیات | مالیات متعلقه | مالیات تجمیعی |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | 120,000,000 | 0 | 0 | - | - |
| 2 | 120,000,001 | 168,000,000 | 48,000,000 | 10% | 4,800,000 | 4,800,000 |
| 3 | 168,000,001 | 276,000,000 | 108,000,000 | 15% | 16,200,000 | 21,000,000 |
| 4 | 276,000,001 | 408,000,000 | 132,000,000 | 20% | 26,400,000 | 47,400,000 |
| 5 | 408,000,001 | بیشتر | - | 30% | X | 47,400,000+X |
سقف مزایای مشمول بیمه در هر سال 7 برابر حداقل حقوق اعلام شده در همان سال است و در صورتی که میزان آن بیشتر باشد افراد از پرداخت بیمه معاف می شوند.
نکته: سازمان مالیاتی بر اساس بخشنامه شماره 200/99/58 مورخ 99/8/14 وجوهی که بابت بن کارگری، حق مسکن، حق اولاد و سایر مزایای شاغل پرداخت می شود، از پرداخت مالیات معاف نموده بود؛ اما در پاسخ به این پرسش که آیا بن کارگری و حق مسکن در سال 1403 مشمول معافیت مالیاتی هستند؟ باید بگوییم: مطابق بند فوق از احکام بودجه 1403، موارد فوق اعم از حق شغل و حق شاغل و سایر موارد مذکور مشمول پرداخت مالیات هستند.
در مشاغل عادی، مجموع نرخ حق بیمه 30 درصد از کل حقوق و دستمزد و مزایای هر فرد است. طبق اعلام سازمان تامین اجتماعی، حق بیمه 30 درصدی از موارد زیر تشکیل شده است:
مالیت حقوق 1403 یک بدهی مالیاتی برای کارفرما به شمار می آید. کارفرما باید مالیات حقوق سال 1403 کارکنان خود را در محاسبات حسابداری ثبت کند. برای ثبت مالیات حقوق در حسابداری، دو روش اصلی و متداول وجود دارد.
کسر مستقیم مالیات یک روش معمول در محاسبه مالیات است که به معنای کم کردن مبلغ خاصی از درآمد مالیاتی افراد به صورت مستقیم و واریز آن به حساب سازمان امور مالیاتی کشور است. این کسر ممکن است برخی از هزینه ها یا معافیت های مالیاتی خاص را شامل شود و به افراد امکان می دهد که مالیات خود را کاهش دهند. روش کسر مستقیم مالیات در اکثر کشورها با استفاده از فرم های مالیاتی رسمی و قوانین مالیاتی مشخص می شود.
برخی از اقدامات مشترک کسر مستقیم مالیات عبارت اند از:
هزینه های مشخصه: مقررات مالیاتی اجازه می دهند که برخی از هزینه ها مستقیما از درآمد مالیاتی کسر شوند. این هزینه ها ممکن است شامل هزینه های بهداشتی، آموزشی، خیریه و سایر هزینه های خاص باشند.
معافیت های مالیاتی: برخی از افراد ممکن است از معافیت های مالیاتی بهره مند شوند، که به این افراد اجازه می دهد تا بخشی از درآمد خود را از محاسبات مالیاتی مستثنی کنند.
سایر موارد مشخصه: معمولا برخی از موارد خاص مشخص می شوند که ممکن است به عنوان کسرهای مستقیم مالیات در نظر گرفته شوند. این موارد ممکن است به شرایط خاصی مربوط باشند و باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند.
تعدیل مالیات یک روش در مالیات است که به معنای تنظیم و تعدیل میزان درآمد قابل مالیات افراد و شرکت ها به منظور کاهش یا افزایش مبلغ مالیات پرداختی می باشد. این تعدیلات معمولا به منظور ایجاد عدالت مالیاتی، تحریک اقتصادی یا تنظیم توازن بین درآمد ها صورت می گیرد. در این روش، مالیات حقوق در هنگام محابه مالیات سالانه کارمندان اعمال می شود.
در اینجا، چندین روش تعدیل مالیات به طور کلی توضیح داده شده اند:
تعدیل بر اساس نرخ مالیات: در این روش، نرخ مالیات بر اساس میزان درآمد افراد یا شرکت ها تعدیل می شود. افراد با درآمد بیشتر میزان مالیات بیشتری پرداخت می کنند، که به منظور ایجاد عدالت مالیاتی انجام می شود.
اعمال کمک ها و تسهیلات مالیاتی: دولت ممکن است تسهیلات و کمک های مالیاتی را برای افراد یا شرکت ها ارائه دهد تا به زمینه های خاصی اقتصاد تشویق شود. این کمک ها می توانند شامل کاهش مالیات برخی از هزینه ها یا تسهیلات مالیاتی خاص باشند.
تعدیل بر اساس تعداد افراد خانوار: ممکن است مالیات بر اساس تعداد افراد در خانوار یا خود افراد تعدیل شود. به عبارت دیگر، افراد با تعداد فرزندان بیشتر ممکن است از تعدیلات مالیاتی بیشتری بهره مند شوند.
تعدیلات مالیاتی موقت: برخی اوقات دولت ممکن است تعدیلات مالیاتی را به صورت موقت برای مدت زمان محدودی اجرا کند تا به شرایط خاصی در اقتصاد یا جامعه واکنش نشان دهد.
سنوات خدمت معمولا دارای ابهام برای برخی از کارفرمایان است. حق سنوات، در صورتی که در پایان اشتغال و به میزان تعیین شده در قانون (یک ماه حقوق) پرداخت شود، از پرداخت مالیات معاف است. همچنین حق سنوات مشمول کسر و پرداخت حق بیمه نیست. یکی از تخلف های کارفرمایان در این موضوع، کسر نمودن مبلغی از سنوات تحت عنوان مالیات بر درآمد است که هیچ مستند قانونی ندارد و قانونا تخلف محسوب می شود.
با توجه به اصلاحات صورت گرفته در بند 5 ماده 91 دیگر جای هیچ ابهامی برای معاف بودن حق سنوات سالانه از مالیات وجود نخواهد داشت. با وجود اینکه اجرای قانون جدید از سال 95 عنوان شده است اما مطابق قانون سابق نیز استدالال کارفرمایان بسیار ضعیف و غیر مستند و خلاف اصول و موازین حقوقی عمومی و حقوق کار بود. اما با اصلاح بند 5 ماده 91 قانون مالیات های مستقیم کارفرمایان موظفند که بدون کسر مبلغی به عنوان مالیات حق سنوات سالانه کارگران را پرداخت نماید.
عیدی مشمول بیمه نیست اما در مورد مالیات شروطی دارد. طبق قانون، عیدی یا همان پاداش در صورتی که در چارچوب تعیین شده توسط قانون کار باشد. اگر عیدی 3 برابر حداقل حقوق آن سال باشد از پرداخت حق بیمه معاف خواهد بود. البته به شرطی که از یک دوازدهم معافیت سالانه کمتر باشد از پرداخت مالیات نیز معاف خواهد بود که در جدول موارد مشمول بیمه و مالیات سال 1403 نیز ذکر شده است. بند 10 ماده 91 قانون مالیات های مستقیم، می گوید: “عیدی سالانه یا پاداش آخر سال، جمعا معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده 82 این قانون است ”و ماده 82 قانون مالیات های مستقیم، درآمد ناشی از حقوق را مشمول مالیات بر حقوق می داند.
یعنی اگر شما درآمد ماهیانه 12 میلیون تومان به پایین داشته باشید معاف از مالیات عیدی هستید. اگر عیدی بالای این مقدار باشد، میزان مالیات مشخص شده کسر خواهد شد. در این صورت مودی مالیاتی شرکت باید با مراجعه به مای تکس کارپوشه مودیان مالیاتی مالیات را پرداخت کنند.
